Blogs

Een gister afgeronde opleiding zegt weinig meer over prestaties van morgen. Hoe kun je blijven bijleren? Hier zijn 7 tips om jezelf steeds weer opnieuw uit te blijven vinden.

Jake Schwarz is ceo van General Assembly, een Amerikaans bedrijf dat innovatieve opleidingen aanbiedt voor levenslang leren. De reden waarom hij het bedrijf opstartte? Hij besefte na een tijdje ronddolen op de arbeidsmarkt dat zijn Yale-diploma hem misschien wel theoretische, maar nog geen praktische vaardigheden had opgeleverd. En de MBA-studie die hij daarna volgde, kostte hem veel tijd en geld, maar leverde hem uiteindelijk hetzelfde resultaat. Hij kon met die opleidingen niet uit de voeten in de huidige, snel veranderende in-demand economie, waarin doen het nieuwe denken is.

Succesratio van 99 procent

Schwarz wilde met zijn bedrijf de regel te lijf dat je zo vroeg mogelijk in je leven zoveel mogelijk formeel onderwijs moet volgen, zodat je de rest van je carrière salarissen en bonussen kunt oogsten, overeenkomstig het niveau van je diploma. In plaats daarvan biedt General Assembly leertrajecten aan die kort, praktisch, relevant en informeel zijn. Zijn opleidingen, een blend tussen offline en online, kun je niet één, maar meerdere keren in je leven volgen, tijdens en naast het werk. Inmiddels heeft Schwarz bewezen dat het een gat in de markt is: 99 procent van de afgestudeerden heeft binnen 180 dagen na afstuderen een betaalde baan gevonden.

Diploma moet geen doel meer zijn

Het klassieke onderwijs is gericht op het opslaan van feiten, theorieën en vastomlijnde structuren, meestal in brede en generieke context. Het is gericht op resultaat behalen in de vorm van een diploma voor het leven. Maar dat is in de huidige tijd niet meer genoeg. De economie van nu gaat niet meer over het omgaan met het vaststaande, maar over het anticiperen op en creëren van nieuwe ideeën, theorieën, producten en kennis.

Het doel van leren moet geen diploma meer zijn, maar directe toepasbaarheid en het kunnen (en willen) omgaan met verandering. Louter een opleiding volgen aan het begin van je carrière is niet meer voldoende is om duurzaam inzetbaar te blijven. Blijven leren is het devies.

De mens die blijvend leert wordt begeerd

Een leven lang leren. Zucht. Voor veel mensen klinkt het als blijvende hoofdpijn. En inderdaad: het gaat nooit meer over. Er is non-stop verandering, een digitale revolutie overspoelt ons en de toenemende prestatieverwachtingen van bedrijven vraagt erom continu te anticiperen. Niet door langjarig te studeren aan de universiteit, maar door jezelf dagelijks te voeden. Te variëren met ingrediënten, nieuwe gerechten uit te proberen, een mening te vormen rondom verse recepten en jezelf af te vragen waarom iets goed smaakt of niet.

7 continu lerende types

Maar hoe weet jij of je iemand bent die zichzelf telkens weer opnieuw uitvindt en continu andere skills blijft aanmeten? Dat kun je doen door te kijken of je thuishoort in een van de volgende 7 archetypes:

#1. De journalist

Nieuwsgierig zijn creëert nieuwe inzichten en zorgt voor een actieve geest. Herken jij hoe vervelend het is als je op een feestje nieuwe mensen ontmoet die niets vragen, maar alleen over zichzelf praten?

Wees het nieuwsgierige aagje dat juist wel vraagt en luistert, en bovendien leest, onderzoekt, verkent en altijd inspiratie najaagt. De padvinder die zijn neus graag in andermans zaken steekt.

#2. De wijsneus

Vorm je eigen mening. Neem niets zomaar voor lief. Ouders, leraren, trainers en managers: ze hebben allemaal hun eigen referentiekader van waaruit ze je zullen opvoeden, lesgeven, trainen, aansturen, aanmoedigen of proberen te weerhouden.

Zorg dat je loskomt daarvan. Dat je je eigen interpretaties creëert en een eigen geloof hebt in dingen. Dus niet het volgzame schaapje, maar de ietwat eigenwijze bok die over de dam springt.

#3. De zelfreflector

Creëer een lenige nek door terug te kijken op je eigen acties, ervaringen en emoties. Bewust van wat je meemaakt en continu reflecterend. Want dat creëert lerend vermogen.

Wees de spiegelaar die volhardend is ondanks obstakels, moeite doen ziet als een pad tot succes en vooral leert van kritiek en tegenvallende prestaties. De reflect-lerende vastloper die zich ontwikkelt tot losloper.

#4. De ruimdenker

Wees open-minded. Vorm geen oordeel over iets dat je niet kent. Probeer andere routines probeert en omarm uitdagingen.

Wees de vrijdenker die af en toe eens buiten de piste skiet, gewoon om te proberen of dat leuker, sneller of gemakkelijker gaat. Die boer die wel eet wat hij niet kent en niet alleen maar stamppot met worst op tafel wil zien staan.

#5. Het leeghoofd

Leeghoofdig wordt vaak gezien als nietsnuttig, maar ik zie het liever als allesnuttig: mindful. Geen gepieker, geen aannames, geen vooroordelen, maar even bewust niks denken. Door zuiver te focussen op voelen en ervaren. Zo leer je intuïtie en talenten te herkennen en komt creativiteit naar boven.

Stop af en toe even met rennen en kijk om je heen. Bewust van wat je doet, waar je bent, wat je ervaart en continu dat liedje van Bob Dylan fluitend: the answer my friend is blowing in the wind.

#6. De zwever

De ietwat spirituele kandidaat die de betekenis van zijn of haar acties zoekt. Als een klein kind dat continu vraagt: waaróm? Die verlangt naar passie, zin en vervulling. In het huidige tijdperk is dat een belangrijke leereigenschap. De robot kan immers vrijwel alles vervangen, maar niet het betekenis geven aan de taken die hij uitvoert.

Werf de kandidaat die een beetje zweeft, maar niet helemaal opstijgt.

#7. De vrijgever

Het woord ‘leergierig’ zegt impliciet dat je kennis niet moet weggeven. Maar dat moet je juist wél doen.

Wees leergul. Iemand die een ander helpt zonder wat ervoor terug te verwachten. Die kennis niet deelt, maar uitdeelt. Alsof hij elke dag jarig is. De weldoener die snapt dat uitdelen werkt als een boemerang: het komt vanzelf terug, alleen vaak uit onverwachte hoek en op een onverwacht moment. Van uitdelen komt vanzelf incasseren.

Leren kun je leren

Levenslang leren wordt een economische noodzaak en is gezond. Het zorgt ervoor dat je nieuwe vaardigheden en passies ontdekt, sociaal bewuster wordt, geestelijk fit blijft en langer leeft.

Wees dus de Sherlock Holmes die dol is op een sudoku, graag een boek leest over zijn vakantiebestemming, handenwrijvend de betekenis van een moeilijk woord opzoekt en/of een Lego-bouwwerk creëren met zoon of dochter stiekem geweldig vindt.

Of probeer de Watson te zijn die een werkdag graag begint met een half uurtje Twitter afstruinen, liever traint met een podcast dan met beukende trancemuziek op zijn koptelefoon en ’s avonds nog even een halfuurtje overschakelt van Netflix naar Nieuwsuur.

Leren was eigenlijk nog nooit zó leuk. Toch?

We naderen een tijd waarin machines in staat zijn om beter te presteren dan mensen in bijna elk denkbare taak. Mooi toch? Alles wordt gemakkelijker, sneller, goedkoper en foutloos. Wat willen we nog meer? Juist, een baan. En die is er: de sensemaker.

Uit een recent onderzoek van ING Economisch Bureau blijkt dat de Nederlandse consument verwacht dat ruim één op de drie banen over dertig jaar is overgenomen door robots. Onder veel werkende mensen neemt de angst toe: mooi allemaal die technologie, maar hoe zit het met mijn baan? Heb ik nog een toekomst? Ja, die heb je. Uit meerdere studies, waaronder een recentelijke studie van Randstad Canada, blijkt dat sensemaking de skill van de toekomst is. Plat vertaald: betekenis geven. En dat is geen robot aan te leren. Maar wat is dat, sensemaking? En waarom wordt dat zo’n belangrijke vaardigheid in de toekomst?

De robot voert slim en objectief uit…

Technologie neemt ons huidige werk over. Tot nu toe voornamelijk routineuze en fabrieksmatige activiteiten, in de nabije toekomst ook intelligentere taken als procurement, accounting en auditering. Deze activiteiten zullen slimmer, sneller en objectiever kunnen worden uitgevoerd, zoals we bijvoorbeeld ook al terugzien in het digitaal matchen van mens en werk in Recruitment.

Ook sociaal en maatschappelijk gezien zal de impact van technologie grensverleggend zijn. Zo voorspellen onderzoekers dat het binnen 10 jaar mogelijk wordt om elkaars gedachten te lezen of tijdelijk van gender te veranderen als je dat wil. Angstaanjagend wellicht, maar ook onomkeerbaar. We hebben ermee te dealen.

….maar vraagt zich niet af waarom

De wereld hangt aan elkaar van menselijke interactie. En dat maakt waarheid een subjectief en menselijk begrip. Een voorbeeld: hoe laat is het? Voor de robot is het antwoord een tijdstip. Voor jou en mij is het te laat, te vroeg of precies op tijd. Afhankelijk van het doel dat we hebben.

Hoe goed robots ook miljoenen mogelijkheden kunnen evalueren en verwerken tot de best mogelijke oplossing, het is onmogelijk om ze te leren waarom ze dat moeten doen. Menselijke intelligentie, gevormd door ervaringen uit het verleden. Interpretaties van waarnemingen, actie’s of gewoonweg intuïtie. Wat zie ik, wat ervaar ik, waarom wil ik dit: betekenisgeving.

Wees de sensemaker

Sensemaking is het vermogen om of te bepalen wat het doel is van een actie of zelf een doel te creëren voor een actie. Zo krijgen actie’s betekenis en worden ze geordend. We snappen wie we zijn, waar we voor staan, wat we betekenen en waarom we iets doen. Als mens, als organisatie en als maatschappij.

Maar wat zijn nu de elementen van sensemaking ? Het zijn er 7, vastgesteld door de Amerikaanse wetenschapper Karl E. Weick. Ik heb ze vrij vertaald:

1. Eigen identiteit. Dit bepaalt wie je bent, hoe je denkt en waarom je dingen doet. Wees iemand die niet blind uitvoert wat je verteld wordt, maar de zin ervan zoekt.
2. Bezinning. Om te kunnen leren over hoe je denkt moet je kunnen terugkijken op wat je eerder gezegd, gedaan of gedacht hebt. Reflecteer op je actie’s.
3. Sensitiviteit. Je kunt als bedrijf alleen succesvol zijn wanneer je de omgeving waarin je produceert of diensten levert begrijpt en aanvoelt. De robot kan dat niet, de mens wel. Heb jij inlevingsvermogen?
4. Sociale invloed. Denken en sociaal functioneren zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Wat iemand doet is afhankelijk van het gedrag anderen. Interpretatie ontstaat uit de interactie tussen mensen. Wees sociaal actief en invloedrijk, altijd handig.
5. Veranderend inzicht. Sensemaking stopt nooit. Het is een doorlopend proces, omdat interesse altijd verandert naar aanleiding van bezinning nadat iets is afgerond. Zoek de kandidaat die continu (doordacht en niet impulsief) verandert van inzicht.7.
6. Filteren. Mensen worden geconfronteerd met prikkels, teveel om allemaal waar te kunnen nemen. Je neemt waar wat je filtert, naar onderbewustzijn of naar interesse. Sensemaking is gericht op die gefilterde inzichten. Zorg dat je de juiste informatie kunt filteren voor de context .
7. Plausibiliteit: Mensen zijn van nature lui in denken. Wanneer ze een oplossing hebben gevonden, stoppen ze met zoeken. Het vermogen tot plausibiliteit is: Ik moet genoeg weten van wat ik denk om verder te kunnen komen met mijn project. Voor sensemaking is plausibiliteit belangrijker dan nauwkeurigheid. Zoek daarom de kandidaat die praktisch, redelijk, verbindend en creatief denkt en handelt.

Voorkom dat je zinloos bezig bent. Bepaal de betekenis van wat je organiseert of uitvoert. Het voorkomt stress en verwarring en het bevordert je productiviteit, verbondenheid, motivatie en prestaties. Een sensemaker in bedrijven is noodzakelijk.

Want als die er niet is, wie bepaalt dan de zin van iets? Die is diep hè? 🙂

We zien het allemaal: de wereld van werken verandert. Continu. Technologische ontwikkelingen, nieuwe werkplekstructuren, veranderende menselijke relaties en toenemende maatschappelijke zingeving hebben de manier waarop we produceren, organiseren en samenwerken compleet omver gegooid. Hoe ga je hier als persoon of bedrijf mee om? Wat houdt je tegen om die radicale verandering in te zetten als je ziet dat je rechts wordt ingehaald?

Een voorbeeld van rechts inhalen is bijvoorbeeld de Rotterdamse topondernemer Michiel Muller. In 2001 bouwde hij de onbemande tankstations van Tango uit tot een succes, tot schrik van bestaande benzinestations. Als medeoprichter van pechdienst Route Mobiel schopte hij vanaf 2004 tegen de schenen van de ANWB. En sinds een jaar is hij met de online boodschappendienst Picnic druk bezig om supermarkten omver te kruidenieren. Een bekende uitspraak van Michiel: ”Weinig kennis hebben is een groot voordeel. Met weinig kennis zie je niet wat niet kan. Je kunt korte bochten nemen, zonder dat je doorhebt dat je korte bochten neemt.”

Veel bedrijven waar ik kom ervaren het ongemakkelijke gevoel van noodzaak tot verandering, maar nemen geen korte bochten. Wat houdt ze tegen?

1. Verandering ‘awesome’ maken

Iedere verandermanager wil het Barrack Obama gevoel creëren: Yes, we can! Want verandering is gaaf, toch? Ja, maar wel alleen met een hele goede reden. Want voor de meeste mensen is niets zo lekker als de comfortzone. Doen wat je altijd al deed en hopen dat je blijft krijgen wat je altijd kreeg. Verandering is namelijk eng en de uitkomst onzeker. Niks awesome aan. Zorg om te beginnen voor een gemeenschappelijk doel die draagvlak creëert.

2. Afstappen van die theoretische focus

Veel mensen houden zich in tijden van toenemende chaos en continu verandering vast aan een theoretische aanpak. Bewezen kennis uit het verleden die structuur en houvast biedt, een bevestiging van het bekende. Theorie kan echter ook een destructieve uitwerking hebben op verandering, omdat het uitgaat van het principe dat intelligentie vaststaat en bewezen is. En niets is minder waar in een tijdperk waarin niets meer is wat het was. Verandering gaat juist over exploratie en faalmoed, het talent om te kunnen leren van nieuwe ervaringen die je opdoet.

3. Doorbreken van de klei aan hiërarchieën en informatie

De meeste organisaties bestaan nog uit verticaal ingerichte hiërarchieën met vele managementlagen. Een top-down focus, gebaseerd op kwantitatieve winst- en procesdoelstellingen. Met een overload aan managementinformatie tot gevolg: rapportages, businesscases, plannen, notulen, memo’s en flows. Dodelijk voor het realiseren van verandering over de horizontale as, datgene waar het echt om gaat in dit tijdperk: de kwalitatieve output van je dienstverlening of product.

4. Overwinnen van risicomijding en conservatisme

Hoe groter een bedrijf wordt, hoe meer het zijn lust verliest in datgene waar hij die groei mee bereikt heeft: risico’s nemen. Zeker wanneer klanten minder willen betalen, marktomgevingen sterk veranderen en de opgebouwde reputatie op het spel staat. Zelfs V&D kon zijn eigen conservatieve karakter niet overwinnen. In plaats van kwam, zag en overwon werd het kwam, keek toe en ging keihard ten onder. Een leermoment voor veel bedrijven.

5. Feed, change, lead, repeat

Verandering moet worden geleid. Je kop boven het maaiveld uitsteken en het voortouw nemen. Mensen meenemen in de waarom van verandering, laten zien hoe, vooropgaan in de uitvoering en de waarom blijven herhalen. De realiteit is echter dat verandering graag bij een ander wordt neergelegd. Zo wordt het gemanaged in plaats van geleid. En dat is dodelijk voor het realiseren van duurzame verandering. Immers, verantwoordelijkheden verschuiven elimineert automatisch de noodzaak en motivatie om zelf te veranderen.

Toenemende verandering zorgt voor veel onzekerheid en verwarring in het landschap van arbeid. Alles bij hetzelfde kunnen houden is echter een sprookje. Veranderingen zullen blijven vloeien. En anders zijn daar wel mensen als Michiel Muller die het sprookjesboek keihard voor je neus zullen dichtklappen.

Prince, één van de grootste muzikale talenten van de afgelopen decennia, overleed vorige week op 57-jarige leeftijd. De wereld kleurde heel even paars, zelfs de Eiffeltoren. Vanuit de Dom in Utrecht klonk Purple Rain en artiesten als Beyoncé en Bruce Springsteen openden concerten met een nummer van Prince. Het geeft de grootheid aan van deze kleine held uit Minneapolis.

Ik las laatst dat je jezelf psychologisch gezien identificeert met je idolen. Dat klinkt logisch, alleen heb ik er persoonlijk nooit bij stil gestaan. Nu wel. Want Prince was in de jaren 80 en 90 mijn idool. Waarom eigenlijk? Welke eigenschappen maakte hem zo bijzonder ten opzichte van andere artiesten? Ik heb er 5 op een rijtje gezet:

1.Underdog

Prince was de underdog. De Minneapolis midget, of zoals hij zichzelf ooit aankondigde: “That skinny motherfucker with the high voice”. 1,57 meter hoog, graatmager, een smoezelig vlassnorretje en bij een vocale uithaal klonk hij als een vrouw die zojuist een stoeptegel op haar tenen had laten vallen.

Bij voorbaat al kansloos zou je denken. Maar Prince bleek een scrapper te zijn: someone who looks small, but is really wired and can kick some major ass even though he doesn’t look like it. We weten allemaal hoe zijn carrière uiteindelijk is verlopen.

2. Eigenzinnig

Prince deed geen concessies. Zo vocht hij in de beginjaren 90 een tevergeefse strijd tegen platenmaatschappij Warner Bros., die zijn creatieve vrijheid probeerde te beteugelen: hij moest hits maken. Jarenlang had Prince het woord Slave op zijn gezocht geschilderd staan met de uitleg: “If I can’t do what I want to do, what am I?”.

Prince had maling aan publieke opinie. Hij wilde zijn creativiteit kunnen uiten als het hem uitkwam. Zo raffelde hij regelmatig een concert voor tienduizenden mensen in een uurtje af, om vervolgens in een club enkele straten verderop een paar uur te gaan jammen voor een klein publiek.

3. Uniek

Er was er maar één zoals Prince. Zijn muziek, kleding, kapsels en die te hoge hakken. Ze waren met geen pen te beschrijven en binnen geen enkel hokje te plaatsen. Jarenlang droeg hij geen naam, maar was hij een symbool. Ik vond er van alles van, maar ik vond het bovenal een ontzettend stoere mafkees die anders durfde te zijn. Die anders wilde zijn. Uniek.

4. Veelzijdig

Prince schreef, componeerde, produceerde en bespeelde alle instrumenten op zijn albums zelf. Ongeëvenaard. Op de vraag of Prince een betere muzikant was dan hij, antwoordde drummer Dave Grohl (Foo Fighters) vorige week dat Prince zelfs een betere drummer was dan hij.

Ook was Prince een shifter, een multi-tasker. Tijdens een concert in Montreal bekeek Prince, een groot NBA fan, ooit een wedstrijd van de Chicago Bulls op TV. Tijdens de vele gitaarsolo’s helde hij zodanig over met zijn lichaam dat hij de TV, die buiten het zicht van het publiek was opgesteld, net kon zien.

De man kon alles en nog tegelijk ook.

5. Vernieuwend

Prince vernieuwde continu, of het nu de stijl van zijn muziek, kleding of haardracht was. Zijn platenmaatschappij werd er gek van. Succesvolle sounds werden op het volgende album achteloos overboord gegooid en ingeruild voor nieuwe. Want vernieuwing vond hij belangrijker dan de herkenning en erkenning van het grote publiek. Met enkele onnavolgbare en geflopte albums tot gevolg. “Whatever…”, was zijn reactie daarop.

Uiteraard zijn in het geval van Prince de elementen geluk, talent en een juiste timing ook van groot belang geweest. Een enkele mispeer was hem ook niet vreemd. Toen Michael Jackson hem in 1987 vroeg om een duet op te nemen die begon met de zin ‘Your butt is mine’, haakte Prince snel af met de uitleg: “You sure ain’t singing that to me!” Dat nummer was Bad, een van de grootste hits die Michael Jackson ooit gehad heeft.

Zo zie je maar, ook Prince was niet onfeilbaar. Maar wel one of a kind. Hij durfde anders te zijn, compleet zichzelf en haalde alles uit het leven: “I know my heart is beating, my drummer tells me so. If U take your life 4 granted, your beating heart will go.” (Free, 1981)

Het Future of Jobs-rapport van het World Economic Forum kwam eind januari met een voorspelling van de 10 meest gevraagde vaardigheden in 2020. In de lijst staat één nieuwkomer ten opzichte van de top-10 over 2015: cognitieve flexibiliteit. Wat? Ja, cognitieve flexibiliteit. Ook wel shifting genoemd.

Supervloeibaarheid

Flexibiliteit is een woord dat tegenwoordig in elke vacature voorkomt. Vaak wordt het plat vertaald naar: geen 9-tot-5-mentaliteit. Maar cognitieve flexibiliteit heeft daar weinig mee van doen. Het gaat er meer om je snel je gedrag kunt aanpassen aan een veranderende situatie. Een soort supervloeibaarheid van gedachten en acties dus. En als je dat te zweverig vindt klinken: gewoon kunnen multitasken.

Volgens onderzoekers aan de Universiteit van Miami moet je daarvoor de volgende 4 vaardigheden kunnen aanspreken:

#1. Attention shifting

Attention shifting is een vaardigheid die je nodig hebt om je aandacht effectief en snel te kunnen switchen. Ook wel bekend als: selectieve aandacht, oftewel: het vermogen om relevante informatie te kunnen filteren, waardoor je al het andere niet of verminderd waarneemt. Best lastig in een tijd waarin we verslaafd zijn geraakt aan nieuwe prikkels…

#2. Mental shifting

Mental shifting is het vermogen om niet direct te reageren op een impuls en je gedrag te remmen als dat nodig is. Deze vaardigheid heb je nodig om de neiging te onderdrukken om te reageren op basis van oude patronen. Flexibiliteit gaat immers juist over het toepassen van nieuwe patronen, los van oordelen, overtuigingen en emoties die je wellicht hebt op basis van eerder opgedane ervaringen. De shifter is dus in staat eerst wat afstand te nemen en eerst even tot 10 te tellen voordat hij in actie komt.

#3. Memory shifting

Wel eens van werkgeheugen gehoord? Dat is het vermogen om zowel informatie te kunnen onthouden (-geheugen) als het tegelijkertijd of later te kunnen bewerken (werk-). Het wordt ook wel actief denken genoemd. Het gaat om het continu updaten van je systeem door datgene wat je ter plekke ziet, hoort en voelt (zintuiglijk geheugen) samen te brengen met datgene dat in je langetermijngeheugen is opgeslagen. Een goed werkgeheugen heb je nodig om te weten wat passend is om in een nieuwe situatie te doen.

#4. Task shifting

Uiteindelijk gaat flexibiliteit natuurlijk ook over het vermogen om taken aan te kunnen passen aan relevante veranderingen in de omgeving. Task shifting heb je nodig om in uitvoering snel, efficiënt en doeltreffend te kunnen anticiperen op nieuwe situaties.

Flexibiliteit 2.0

Flexibiliteit gaat dus niet over flexibilitijd. Overwerken is nog niet flexibel werken. Voorbeelden van echt flexibel gedrag zijn: aandacht voor relevante informatie, onderdrukking van eerste impulsen, een goed werkgeheugen en aanpassingsvermogen.

Wees een shifter

Een shifter is zich altijd bewust van meerdere mogelijkheden, kan ze vanuit verschillende invalshoeken benaderen en weet er gemakkelijk tussen te switchen. Met focus. Zonder negatieve gedachten, altijd open voor nieuwe perspectieven. Dat is flexibiliteit 2.0. En dat heeft dus weinig met ‘een 9-tot-5-mentaliteit’ te maken. Want dat is zó 2015…

Bedrijven hebben verbeterde prestaties van human resources steeds prominenter op de agenda staan. Maar hoe kun je eigenlijk beter presteren in een wereld waarin we ons al rot rennen? Een wereld van teveel informatie, teveel keuzes en teveel moeten en willen. Waarin we verslaafd zijn aan afleiding. Aan steeds meer doen in plaats van gewoon te zijn.

Ren je rot

Veel mensen verliezen in de context van ren je rot uit het oog wat nu eigenlijk hun doel is. Wat ze echt voelen. Wat echt belangrijk is. En gaan juist minder presteren, onder druk van toenemende stress.

Zoals Bennie Jolink zich in die bekende TV commercial afvraagt: kan dat nou niet anders? Ja, dat kan. Door juist het tegenovergestelde te doen. Stop met leven en werken in een continu staat van rush. Dan lever je veel betere prestaties. Laat het los. Go with the flow!

De flow van Dafne

Ooit wel eens een flow gevoeld? Een moment in je leven dat alles vanzelf ging? Zoals Dafne Schippers, wereldkampioen op de 200 meter sprint, het zo mooi verwoorde: de benen onder je lijf vandaan sprinten, maar het gevoel hebben dat je in slow motion aan het wandelen bent. Een staat van ultieme focus in het moment, zonder enige vorm van afleiding. Zonder besef van tijd en plaats. Of er nu 80 of 80.000 man op de tribune zitten. Het vermogen om moeiteloos te kunnen bewegen in het nu: flow. Ultiem zelfbewustzijn.

Ik weet zeker dat jij ook wel eens zo’n moment gevoeld hebt. Een gevoel van innerlijke duidelijkheid: je wist gewoon wat er gedaan moest worden en hoe. Je vertraagde juist in plaats van dat je versnelde. Je had geen enkele aandacht voor wat er om je heen gebeurde. Je niet dacht niet aan wat zou kunnen zijn. Je had nul verwachtingen. Je doel was een intentie, meer niet. Je had er plezier van had en je was verbaasd dat het zo makkelijk ging. Remember? Dat moment dus, dat is flow. Een ultieme prestatie.

Laat het spruiten

Laten we eens stoppen met leven in een staat van rush. Met de noodzaak om continu op Facebook te laten weten dat we op de VrijMiBo staan, hoe veel kilometers we hebben hardgelopen, bij welke feest we zijn ingecheckt en in welk restaurant we aan de coq au vin zitten.

Go with the flow. Post eens dat je thuis aan de spruiten en een sukadelapje zit. Ultiem in het moment. In rust en stilte. Gefocust op elke hap die je neemt. Saai zijn. Wat is daar mis mee?

Het klinkt misschien gek, maar dan lever je wat mij betreft pas echt een prestatie.

 

Ooit gehoord van de term scrapper? Voor wie de Urban Dictionary nog niet kent, neem gauw eens een kijkje. Het is de encyclopedie voor straattaal. Je komt de leukste dingen tegen, zo ook de term scrapper: someone who looks small, but is really wired and can kick some major ass even though he doesn’t look like it. De scrapper staat synoniem voor de onderschatte sollicitant in het recruitmentproces. De ‘ass kicker’ die niet perfect lijkt, maar het veelal wel is.

Verder kijken

Ik kwam de term ‘scrapper’ tegen in een TED talk van Regina Hartley, HR Executive bij UPS. Zij ging in haar toespraak dieper in op de vraag waarom je als recruiter verder moet kijken dan het perfecte CV. Matchen op louter hard bewijs maakt je namelijk blind voor de context van het CV, de vraag waarom en hoe iemand tot zijn carrière is gekomen. Een gemiste kans, wat mij betreft.

Off-piste is wat te beleven

Iemand die 20 keer van dezelfde piste naar beneden skiet, weet precies waar hij uit moet komen. Lekker veilig, zolang hij op die perfect geprepareerde piste blijft. Zelden wordt er echter gekeken naar het potentieel van de professional die andere ervaring heeft. Die misschien off-piste wel veel sneller beneden komt, gewoon omdat hij er aanleg voor heeft. Of iemand die per ongeluk off-piste terecht komt, omdat hij moet uitwijken. Of die bewust off-piste gaat, gewoon omdat hij het leuk vindt.

Anticiperen op het onbekende

De professional die off-piste gaat is gewend is om te anticiperen op het onbekende. En dat is wat je echt nodig hebt in deze tijd. Specifieke ervaring en geleerde kennis kunnen namelijk zomaar irrelevant worden in een tijdperk waarin het werk van vandaag niet het werk van morgen zal zijn.

Mes op de keel, geen lepel in de mond

Iemand kan een minder perfect CV hebben, omdat hij of zij bijvoorbeeld heeft tegenslag heeft gekend. Misschien financieel, misschien door zijn of haar culturele achtergrond, of misschien omdat hij in een ongelukkige gezinssituatie is opgegroeid. Met het mes op de keel, altijd klaar om te vechten. Deze professionals gedijen juist het best in een continu veranderende werkomgeving. Ze kunnen als geen ander volharding tonen in het bereiken van een doel, linksom of rechtsom. Zoals Regina Hartely het mooi verwoordt: ‘Choose the underestimated contender, whose secret weapons are passion and purpose.‘

Van de gebaande paden af

Het geijkte carrièrepad is allang niet meer heilig. In de huidige maatschappij zijn er wel een dozijn redenen te verzinnen waarom mensen een afwijkend carrièrepad bewandelen en juist daarom geschikt kunnen zijn. De nieuwe generatie professionals zal ook niet meer kunnen of willen kiezen voor een geijkt pad. Hun carrière zal chaotisch en dynamisch zijn, gevarieerder en minder logisch. Zoals de gehele arbeidsmarkt zal zijn. Professionals zijn niet meer te matchen op steekwoorden in een CV. De perfecte sollicitant vind je niet meer op papier, maar in een persoonlijk interview.

Steve Jobs had dyslexie

‘Denk aan Steve Jobs’, zegt Regina Hartely in haar TEDTalk. ‘Hij had ouders die hem afstootten en ter adoptie stelden. Hij maakte nooit zijn school af, had verschillende baantjes. En, om het nog lastiger te maken: hij had dyslexie.’ We weten echter allemaal hoe zijn carrière sindsdien is verlopen…

Meer met minder. Dat is het motto van de meeste bedrijven tegenwoordig. Meer waarde creëren en betere producten en diensten aanbieden, tegen lagere kosten. Toenemende druk op het menselijke kapitaal dus. Uit recent onderzoek blijkt ook dat wereldwijd één op de drie medewerkers (36%) op een ongezond en bovengemiddeld stressniveau werkt. Ze slapen minder, zijn vermoeider en presteren beduidend slechter dan minder gestreste collega’s.

De vraag is hoe bedrijven hier mee om moeten gaan. Medewerkers nog harder pushen om aan die druk te voldoen? Nee, dat is zinloos. Dodelijk voor de productiviteit en motivatie. Beter kun je ze coachen in het willen omgaan met die toenemende druk.

Blinde vlek

Ik was 17 jaar oud. Trainde dag in en dag uit, met maar 1 doel: Nederlands kampioen judo worden. Fysiek, technisch en tactisch was ik sterker dan al mijn concurrenten. De voorrondes gingen dan ook van een leien dakje. Met gebalde vuisten liep ik de mat af na de halve finale. Weer een ippon, zeg maar de KO van de judosport. Alleen een formaliteit stond nog in de weg van een kampioenschap. Terwijl ik de mat opliep voor die grote finale bekroop mij ineens een onbehaaglijk gevoel. Een gevoel waar ik vooraf geen rekening mee had gehouden: faalangst. Ongezonde druk om te moeten presteren.

Mijn tegenstander was van dezelfde sportschool als ik, onze coach besloot zich daarom afzijdig te houden tijdens de finale. Vecht het maar uit met elkaar. En dus stapte ik de mat op zonder coach. Net die wedstrijd. Voor mijn gevoel had ik mijn coach nooit nodig gehad, maar nu… Wellicht was één woord voldoende geweest. Een schouderklop. Een blik. Maar hij was er niet. En ik kon de druk niet eigenhandig van mijn schouders krijgen. Ik blokkeerde. De finale als één grote blinde vlek die pas verdween toen de scheidsrechter mijn tegenstander als winnaar aanwees. Ineens was ik terug op aarde. Te laat. En met een hoop frustratie.

Overleven

Misschien is dit verhaal wel herkenbaar voor je. Of je nu topsporter of werkende professional bent, het komt op hetzelfde neer. Werken in het tijdperk van continu verandering is als topsport: presteren op het hoogste niveau om te kunnen overleven. De druk van dynamischer, effectiever en gevarieerder moeten werken neemt toe. Steeds meer mensen lijken dat niet zelfstandig te kunnen. Net als ik destijds op de judomat.

Een coach binnen je bedrijf kan helpen. Niet een counselor, psychotherapeut, goeroe, leraar, trainer, manager of consultant. Niet iemand die adviseert, aanleert, stuurt, analyseert of met een oplossing komt. Nee, iemand die prikkelt, aan het denken zet, gidst, stimuleert en tot actie weet aan te zetten. Zodat het uit mensen zelf komt en niet uit externe drijfveren.

Mijn advies voor bedrijven die een sterke focus hebben op innovatie en verandering is dan ook: investeer in coaching van je leiders en high potentials! De druk van meer met minder verdwijnt namelijk niet. Zorg dat je medewerkers hier mee om willen gaan, niet dat ze het moeten.

Vroegâh. Weet je nog? Gingen bedrijven met een roeptoeter naar de arbeidsmarkt, schreeuwen om kandidaten voor die uitdagende functie. Met een waslijst aan harde eisen. Een zoektocht naar het schaap met de 5 poten, noemden we dat. Een alleskunner.

Niet meer zo zinvol

In het tijdperk van wendbaarheid is die zoektocht echter nog maar weinig zinvol. Want zeg nu zelf: ben je als schaap wendbaarder met 4 of met 5 poten? Ik weet het antwoord wel.

Geen prooien, maar jagers zijn nodig

De vergelijking met een schaap klinkt sowieso al niet erg positief. Als ze omvallen staan ze niet meer op, toch? En het tellen ervan associeer ik met slapen. Schapen staan voor volgzaam, mak en dommig. Met spreekwoordelijk veel geblaat en weinig wol. Zal ik nog even doorgaan? Schapen zijn het prototype prooidieren. Terwijl het economische en maatschappelijke klimaat van nu juist om jagers schreeuwt.

De allerbeste in huis?

Toch selecteren veel organisaties nog steeds op basis van de vijf poten. Zo denken ze zeker te zijn dat ze de allerbeste professional in huis halen. Maar wat mij betreft is dat niet slim. En ik zal je uitleggen waarom, aan de hand van vijf mythes over het schaap met de 5 poten:

1. Ze zouden alles kunnen
   

Schapen met 5 poten zouden alles kunnen. Maar de alleskunner bestaat vooral op CV: het Curriculum Verleden. Heb ik ooit geleerd, heb ik ooit gedaan, heb ik kennis van. Maar wat zegt dat over morgen, overmorgen of volgende week? Hoe zit het met het CT? Het Curriculum Toekomst. Kan ik, wil ik, doe ik. Vaardigheden, drijfveren en prestaties. Daar hoef je echt geen 5 poten voor te hebben. Dat is papieren zekerheid.

2. Je zou ze moeilijk omver krijgen
   

Vijf poten. Lekker stabiel zou je zeggen. Maar daar zit hem de crux. Je móét juist omver. Vallen en opstaan, falen en leren. Professionals die niet regelmatig vallen zullen risicomijdend gedrag gaan vertonen. En uiteindelijk tot stilstand komen, terwijl innovatie juist sneller gaat dan ooit. Vergeet daarom de stabiliteit van 5 poten. Selecteer op lerende professionals die zichzelf continu heruitvinden. Met gewoon 4 poten en een gezonde dosis faalmoed.

3. Ze zouden schaars zijn
   

Sterker nog, ben jij wel eens één schaap met 5 poten tegengekomen? Ik ken ze alleen van horen zeggen. En waarom zijn ze eigenlijk schaars? Omdat er veel tijd en effort is ingestoken om ze tot alleskunner te maken. Terwijl het tegenovergestelde van schaarste vrij beschikbaar is. Professionals bij wie het vanzelf gaat. Intuïtief, creatief en bewust. Die hun capaciteiten optimaal kunnen benutten, ongeacht de veranderende situatie. Ultiem wendbaar. Deze mensen zullen nooit schaars worden, ze zijn er gewoon. Bedrijven kunnen zich dus beter focussen op moeiteloze professionals dan op alleskunners.

4. Ze zouden hoogopgeleid zijn – en dus veel waard
   

Hoogopgeleid, wat betekent dat? Dat je vaardigheden hebt aangeleerd die zorgen dat je meer bedreven bent in iets dan een ander. Maar wat is dat nog waard in deze tijd? Het gaat erom dat je ánders bedreven bent. Dat je niet leert als in aanleren, maar dat je leert als in: nieuw of een ander niveau van je innerlijke vermogen ontsluiten. Dat je je eigen besturingssysteem kunt upgraden. Het leren van de toekomst gaat over creatie, entrepeneurship, exploratie en verbeelding. Ik zeg daarom: less teaching, more coaching.

5. Ze zouden precies over de juiste ervaring beschikken
   

Zeker, ze beschikken over de juiste ervaring. Maar wel in één vakgebied. Binnen afgekaderde grenzen. Maar grenzen vervagen en veranderen dynamisch. Veel belangrijker dan diepgaande ervaring in één vakgebied is het vermogen om continu nieuwe waarde te kunnen genereren in nieuwe nog niet bestaande vakgebieden. Je carrière zelf kunnen vormgeven en werk kunnen customizen. Door te exploreren, te produceren en variatie te creëren.

Conclusie: het zwarte schaap

De conclusie: het schaap met de 5 poten is eigenlijk het zwarte schaap. We hebben het schaap met 5 poten dan ook helemaal niet nodig; we hebben professionals nodig die vrij toegankelijk zijn, lef hebben, lerend doen, zelf organiseren en variatie creëren in hun portfolio. Instinctief, volhardend en moeiteloos. De wolf op 4 poten.

Als mens verdelen we de wereld van feiten en ideeën graag in twee categorieën: dingen die we weten en dingen die we niet weten. En we gaan ervan uit dat een bepaald feit direct beweegt van ‘onbekend’ naar ‘bekend’. Daartussen zit echter nog iets wat we niet kunnen aanraken: intuïtie. Maar hoe werkt het? En wat heb ik daarin geleerd van mijn zoon? Dat wil ik graag met jullie delen.

Intuïtie is een voorgevoel, het weten en voelen van iets buiten tijd, ruimte, reden, het gebruik van voorkennis en de vijf zintuigen. Lekker vaag hè? Juist. En daarom vertrouwen maar weinig mensen op hun intuïtie. Rationele voorspelbaarheid geniet onze voorkeur, maar de drang ernaar verlamt ons vaak. Zeker in deze tijd van verandering en onzekerheid creëert die drang naar controle vaak angst, risicomijdend gedrag en stress. En daar wordt je nou niet bepaald gelukkiger van, toch?

Morris heeft daar geen last van. Hij is mijn zoon, 5 jaar oud en lichamelijk en geestelijk beperkt door een ontwikkelingsstoornis. Onbevangen als hij is wordt hij niet gehinderd door overtuigingen, oordelen of angsten. Hij krijgt ingevingen en handelt daarnaar. Als hij water ziet, wil hij zwemmen. En dat doet hij dan ook. In een regenplas bijvoorbeeld… Als hij bewegende blaadjes aan een boom ziet, dan wil hij zitten of liggen om er uitgebreid naar te kijken. En dat doet hij dan ook. Ook al is dat midden op een zebrapad… Niet altijd even handig dus.

Morris doet en maakt niet altijd de juiste keuzes, met soms pijn, verdriet of boosheid tot gevolg. Maar twee minuten later krijgt hij alweer een andere ingeving en handelt daar ook weer naar. En dat maakt Morris puur en inspirerend. Ik denk eerst na voordat ik handel, twee of drie keer zelfs, om zeker te weten dat mijn belemmerende overtuigingen en oordelen niet op hun wenken worden bediend. Dat ik wel het juiste resultaat behaal. En vaak weet ik dat niet zeker. En handel dus niet. Met regelmatig spijt, blijvende twijfel of stress tot gevolg. Herkenbaar?

De misvatting die veel mensen hebben is dat ‘je intuïtie volgen’ betekent dat je de juiste keuzes maakt. Die succes en resultaat tot gevolg hebben. Als dat dan niet zo blijkt te zijn, dan “kunnen ze dus niet vertrouwen op hun intuïtie”. En kiezen ze weer voor de weg van voorspelbaarheid en veiligheid. Wees onafhankelijk van de juistheid van de intuïtie. De interpretatie kan wellicht verkeerd zijn, maar het onderliggende gevoel meestal niet. Weerhouding van intuïtie weerhoudt je dan ook van een cruciale bron van informatie en (onderbewust) gevoel.

Maak ruimte om vrij je kunt handelen, zonder verlammende gedachten. Is dit de juiste keuze? Weet ik het zeker? Probeer je voorgevoel uit, kijk maar of het werkt. Maar onthoud dat een voorgevoel dat werkt niet betekent dat je er de volgende keer ook op kunt rekenen. Doe dat dan ook niet. Wellicht krijg je de volgende keer niet eens hetzelfde voorgevoel. Wat je wel krijgt is het gevoel van vrijheid. En als je voorgevoel niet klopt? Val, sta op, accepteer, leer en ga op weg naar je volgende intuïtieve ingeving!