Heeft u afgelopen zaterdagochtend ook zo wezenloos naar uw beeldscherm zitten staren? Ongeloof, frustratie, woede, verdriet. De groeiende polarisatie in culturen beweegt zich naar een dieptepunt, met onafwendbare geweldsexplosies tot gevolg. Kunnen we dit nog keren?

Aangeslagen ben ik op zoek naar een alternatief antwoord, anders dan geweld. Kunnen we verbinding maken met mensen die in hun gedachten ruimte hebben voor radicaliserende gedachten? Kunnen we ze aanspreken, zodat hun intelligentie en capaciteiten op een constructieve manier benut worden?

Groeiende kloof

Één van de snelst groeiende trends van het laatste decennium is globalisering. Mensen, bedrijven en landen over de hele wereld zijn steeds meer met elkaar verbonden. Dat lijkt mooi. Uitwisseling van informatie, producten en talent biedt ongekende economische mogelijkheden voor bedrijven en consumenten. Op het gebied van cultuur, politiek en religie lijkt het democratiserende karakter van wegvallende grenzen echter een minder mooi effect te hebben. Er ontstaat een groeiende kloof in ontwikkeling, waarden en welvaart.

In het westen leven we al decennialang voor economische groei. Kapitaal. Onze toekomstvisie is er ook op gestoeld. Daartegenover staan culturen die historisch gezien hele andere normen en waarden hebben en deze economische drijfveren niet begrijpen. Zoals de Nederlandse anti-terreurexpert Peter Knoope het afgelopen zaterdag in een interview met de Belgische courant Knack treffende verwoordde: “Voor grote delen van de wereldbevolking gaat de wereld niet over morgen maar over gisteren: wat hebben we meegemaakt, wat is er in het verleden met mij en mijn cultuur, met mijn voorouders aan de hand geweest. Die honderden jaren van geschiedenis zijn de bagage op ieders rug. De toekomst is een fantasie.”

Westerse bedrijven kampen steeds meer met uitdagingen. Niet alleen in het bijhouden van snelle innovatie en het aantrekken van juist talent, maar ook in het innemen van een maatschappelijke positie. Want waar decennia lang winst een doel op zich was, breekt er nu (gelukkig) een tijd aan waarin winst als een resultante moet worden gezien. Een resultante van waardecreatie. Waarde voor de consument, de medewerker en de maatschappij. Bedrijven zullen steeds meer moeten fungeren als maatschappelijke en sociale instituten. Doen ze dat niet, dan zullen ze niet meer overleven.

Makelaar tussen verschillende culturen

In ogenschouw van de groeiende wereldproblematiek genomen een welkome beweging. Want zijn westerse bedrijven niet de ultieme afspiegeling van al datgene waar een groot deel van de wereld juist zo’n afkeer van heeft? En zou juist die verschuiving van welvaart naar geluk, welzijn en samenredzaamheid niet als instrument voor verbinding kunnen worden ingezet?

Westerse bedrijven zijn, als centrum van uitwisseling van talent, informatie en producten en de groeiende maatschappelijke rol, uitermate geschikt om de rol van makelaar tussen verschillende culturen op zich te nemen. Juist het werven en inzetten van talent uit een diversiteit aan culturen voor maatschappelijke doeleinden als antwoord op de werving van deze ‘talenten’ door terreurgroepen. Om verbinding te creëren, elkaar te leren begrijpen en verdraagzaamheid te stimuleren. Want de strijd zoals hij nu gaande is kunnen we nooit winnen. En zoals Johan Cruijff ooit al zei: als je niet kunt winnen, dan moet je zorgen dat je niet verliest.